Cảm nhận văn học không đơn thuần là phân tích tác phẩm. Mà theo instantnewshub thấy là sự rung động chân thành của tâm hồn trước cái đẹp và chiều sâu nhân văn. Đó là hành trình lắng nghe, thấu hiểu và đồng cảm với từng số phận trong trang sách. Để mỗi lần đọc là một lần sống thêm một cuộc đời ý nghĩa.
Cảm nhận văn học thực sự là gì?
Trước hết, chúng ta cần phân biệt rõ ràng giữa “phân tích” và “cảm nhận”. Phân tích là hoạt động của lý trí, của khối óc. Nhằm mổ xẻ cấu trúc, nghệ thuật, tư tưởng của tác phẩm. Còn cảm nhận văn học lại là hoạt động của trái tim, của cảm xúc. Nó là sự đồng điệu, là cuộc đối thoại thầm lặng giữa người đọc và tác giả, giữa tâm hồn ta và thế giới nội tâm của nhân vật.
Một bài phân tích hay cần lý lẽ sắc bén, nhưng một bài cảm nhận văn học sâu sắc lại cần một trái tim rộng mở. Đó là khi bạn đọc về Chí Phèo của Nam Cao và cảm thấy nỗi đau đớn đến xé lòng của một con người bị chối từ quyền làm người. Đó là khi bạn đọc “Vợ nhặt” của Kim Lân và thấy lòng mình ấm lại trước tình người le lói giữa nạn đói thê lương. Quá trình cảm nhận chính là để cho con chữ thấm vào mình để cho số phận nhân vật vận vào mình.
Tại sao hành trình cảm nhận lại diệu kỳ đến vậy?
Việc rèn luyện khả năng cảm nhận văn học không chỉ giúp bạn đạt điểm cao trong các kỳ thi. Giá trị của nó lớn lao và bền bỉ hơn thế rất nhiều. Nó làm phong phú thêm chính cuộc sống của bạn.
Bồi đắp một tâm hồn giàu lòng trắc ẩn
Khi bạn nỗ lực để cảm nhận văn học, bạn đang học cách đặt mình vào vị trí của người khác. Bạn học cách thấu hiểu cho nỗi khổ của một Lão Hạc, một chị Dậu. Cũng như học cách trân trọng vẻ đẹp tâm hồn của một người vợ nhặt, một cô Mị.
Dần dần, khả năng đồng cảm ấy sẽ vượt ra khỏi trang sách. Chúng giúp bạn trở thành một con người vị tha, nhân hậu và biết quan tâm đến những người xung quanh hơn.
Mài giũa trí tuệ cảm xúc (EQ)
Thế giới văn học là một phòng thí nghiệm khổng lồ của cảm xúc con người: yêu, ghét, giận hờn, nuối tiếc, hy vọng, tuyệt vọng… Một người có khả năng cảm nhận văn học tốt cũng là người có khả năng nhận diện, thấu hiểu và điều tiết cảm xúc của chính mình và người khác một cách tinh tế. Đây là nền tảng của trí tuệ cảm xúc – một trong những kỹ năng quan trọng nhất để thành công và hạnh phúc.
Tìm thấy chính mình trong trang sách
Có một điều kỳ diệu là khi ta mải mê tìm hiểu về các nhân vật, ta lại vô tình khám phá ra chính bản thân mình. Bạn có thể nhìn thấy một phần lo âu của mình trong nhân vật Hộ, một chút kiên cường của mình trong nhân vật Mị. Việc cảm nhận văn học là một hành trình soi chiếu giúp ta hiểu rõ hơn những góc khuất, những khát khao và cả những giới hạn của bản thân.
Xem thêm: Sơ Đồ Tư Duy Tác Phẩm – Chìa Khóa Mở Cửa Thế Giới Văn Học
“Bản đồ” cho hành trình từ được hé mở
Vậy làm thế nào để bắt đầu hành trình này? Làm sao để biến việc đọc sách từ một nhiệm vụ thành một niềm vui, một sự tận hưởng? Dưới đây là những bước đi cụ thể, một tấm bản đồ để bạn tự tin bước vào thế giới diệu kỳ của việc cảm nhận văn học.
Đọc bằng cả trái tim – Bước khởi đầu của mọi cảm xúc
Trước khi phân tích bất cứ điều gì, hãy cho phép mình được “chìm” vào tác phẩm. Hãy đọc một cách thong thả, đừng vội phán xét đúng sai, hay dở. Hãy để cho những câu chữ dẫn dắt cảm xúc của bạn.
Nếu bạn thấy buồn, hãy cứ buồn. Nếu bạn thấy căm giận, hãy cứ căm giận. Hãy để nhân vật sống trong bạn, để nỗi đau của họ là nỗi đau của bạn. Bước đầu tiên và quan trọng nhất của một quá trình cảm nhận văn học chân chính là sự đồng cảm không phán xét.
Giải mã tín hiệu nghệ thuật
Sau khi đã có những rung động ban đầu, hãy bắt đầu kết nối với lý trí. Hãy tự hỏi: “Tại sao mình lại cảm thấy như vậy?”. Nhà văn đã dùng những thủ pháp nghệ thuật nào để khơi gợi cảm xúc đó trong ta?
- Ngôn từ, hình ảnh: Có chi tiết, hình ảnh nào gây ấn tượng mạnh mẽ với bạn? (Bát cháo hành của Thị Nở, tiếng sáo gọi bạn của Mị…)
- Giọng điệu: Giọng văn của tác giả trầm buồn, lạnh lùng, hay hóm hỉnh, trào phúng?
- Tình huống truyện: Tác giả đã đặt nhân vật vào những tình huống éo le, đặc biệt nào?
Việc nhận ra những tín hiệu này sẽ giúp cho việc cảm nhận văn học của bạn trở nên sâu sắc và có cơ sở hơn, không còn là những cảm xúc mơ hồ nữa.
Chạm đến tầng sâu ý nghĩa cảm nhận văn học
Đằng sau mỗi câu chuyện, mỗi số phận thường ẩn chứa một thông điệp lớn lao mà nhà văn muốn gửi gắm. Ở đó thông điệp cao cả nhất chính là giá trị nhân đạo. Chúng là tình yêu thương, sự trân trọng đối với con người. Nó thể hiện ở:
- Sự xót thương, đồng cảm với những số phận bất hạnh (như với Lão Hạc, Chí Phèo…).
- Sự trân trọng, ngợi ca những vẻ đẹp tâm hồn, phẩm chất tốt đẹp của con người, ngay cả khi họ bị vùi dập (như vẻ đẹp của người vợ nhặt, của bà cụ Tứ…).
- Niềm tin vào bản chất tốt đẹp và khả năng vươn lên của con người (như sự hồi sinh của Mị, sự thức tỉnh của Chí Phèo…).
Khi bạn đọc một tác phẩm và cảm nhận được tấm lòng của nhà văn, thấy được tình yêu thương mà ông dành cho nhân vật của mình. Đó là lúc việc cảm nhận văn học của bạn đã thực sự chạm đến tầng sâu nhất của tác phẩm.
Chuyển hóa cảm xúc thành ngôn từ
Sau khi đã có những rung động và suy ngẫm, bước cuối cùng là thể hiện chúng ra bằng ngôn từ. Đây là lúc bạn viết bài cảm nhận văn học của mình. Hãy viết một cách chân thành nhất. Đừng ngại dùng những từ ngữ biểu cảm, đừng sợ bày tỏ cảm xúc của mình.
Bạn cần để những dòng văn của bạn là tiếng nói của trái tim. Thay vì viết “nhân vật A rất đáng thương”, hãy thử viết “Đọc về cuộc đời của A, tôi không khỏi nghẹn ngào trước số phận đầy bi kịch…”. Một bài cảm nhận hay là một bài viết chạm được đến cảm xúc của người đọc. Bởi nó được viết ra từ chính những cảm xúc chân thật của người viết.
Lời kết
Hành trình cảm nhận văn học là một hành trình vô tận, bởi mỗi tác phẩm là một vũ trụ và mỗi lần đọc lại là một lần khám phá mới. Theo instantnewshub thấy rằng nó không đòi hỏi ở bạn sự thông minh tuyệt đỉnh. Mà cần một trái tim biết rung động, một tâm hồn rộng mở và một sự kiên nhẫn để lắng nghe.
